Ημικρανία. Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Η ημικρανία είναι μια νευρολογική πάθηση που συνήθως προκαλεί επώδυνες κρίσεις πονοκεφάλου που συνοδεύονται από πρόσθετα συμπτώματα, όπως ευαισθησία στο φως, τον ήχο, την οσμή ή την αφή.

Μαζί με τους “πολύ άσχημους πονοκεφάλους”, η ημικρανία είναι μια νευρολογική πάθηση που μπορεί να προκαλέσει πολλαπλά συμπτώματα. Συχνά τη χαρακτηρίζουν έντονοι, εξουθενωτικοί πόνοι στο κεφάλι ενώ τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• ναυτία
• εμετό
• δυσκολία στην ομιλία
• μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• ευαισθησία στο φως και τον ήχο

Η πάθηση εμφανίζεται και στα δύο φύλα και μπορεί να επηρεάσει όλες τις ηλικίες. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με ημικρανία από ότι οι άντρες. Είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομική κατάσταση ενώ το περιβάλλον παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο κάποιες φορές.

Η διάγνωση της ημικρανίας καθορίζεται με βάση το κλινικό ιστορικό, τα αναφερόμενα συμπτώματα και με τον αποκλεισμό άλλων αιτιών. Οι συνηθέστερες κατηγορίες πονοκεφάλων (ή κρίσεων) ημικρανίας είναι οι επεισοδιακές έναντι των χρόνιων, και στη συνέχεια εκείνες χωρίς αύρα και εκείνες με αύρα.

Πώς είναι η ημικρανία;

 

Οι άνθρωποι περιγράφουν τον πόνο της ημικρανίας ως:

• παλλόμενος
• αίσθημα παλμικής πίεσης
• διαπεραστικός 
• σφυροκόπημα
• εξουθενωτικός

Μπορεί επίσης να αισθάνεται σαν έντονος, οξύς, σταθερός πόνος. Ο πόνος μπορεί να ξεκινήσει ως ήπιος. Αλλά χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να γίνει μέτριος έως σοβαρός.

Ο πόνος της ημικρανίας επηρεάζει συχνότερα την περιοχή του μετώπου. Συνήθως είναι στη μία πλευρά του κεφαλιού, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και στις δύο πλευρές ή να μετατοπιστεί.

Οι περισσότερες κρίσεις ημικρανίας διαρκούν περίπου 4 ώρες. Εάν δεν αντιμετωπιστούν ή δεν ανταποκριθούν στη θεραπεία, μπορεί να διαρκέσουν από 72 ώρες έως και μία εβδομάδα.

Το τελευταίο στάδιο είναι το στάδιο αποδρομής όπου υποχωρεί ο πόνος και τα συμπτώματα, αφήνοντας ωστόσο την αίσθηση της έντονης εξάντλησης, αδυναμία και κακή διάθεση.

 Στην ημικρανία με αύρα, ο πόνος μπορεί να επικαλύπτεται σταδιακά με μια αύρα. Ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να μην εμφανιστεί ποτέ.

Η αύρα αναφέρεται στην παρουσία εστιακών συμπτωμάτων νευρολογικής φύσεως τα οποία προηγούνται του πονοκεφάλου και έχουν διάρκεια από 5 λεπτά έως και 1 ώρα.

 

Τέτοια συμπτώματα είναι:

• μούδιασμα του χεριού από την παλάμη προς τα επάνω, φτάνοντας έως και το πρόσωπο
• διαταραχή στο λόγο
• ίλιγγος
• οπτικές διαταραχές (λάμψεις, τυφλά σημεία)

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις έχει παρουσιαστεί ημιπληγία, με τα συμπτώματα αδυναμίας στην κίνηση να διαρκούν εβδομάδες.

Σχετικές πηγές:
https://www.nhs.uk/conditions/migraine/
https://americanmigrainefoundation.org/resource-library/understanding-migraine-aura/

Συμπτώματα ημικρανίας

Τα συμπτώματα της ημικρανίας μπορεί να αρχίσουν 1 έως 2 ημέρες πριν από τον ίδιο τον πονοκέφαλο. Αυτό είναι γνωστό ως στάδιο πρόδρομης εκδήλωσης ή αλλιώς προειδοποιητικό στάδιο.

 

Τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου μπορεί να περιλαμβάνουν:

• λιγούρα για φαγητό
• κατάθλιψη / κακή διάθεση
• κόπωση ή χαμηλά επίπεδα ενέργειας
• συχνό χασμουρητό
• υπερκινητικότητα
• ευερεθιστότητα
• δυσκαμψία του αυχένα

Στην ημικρανία με αύρα, η αύρα εμφανίζεται μετά το αρχικό πρόδρομο στάδιο. Κατά τη διάρκεια μιας αύρας, μπορεί να έχετε προβλήματα με την όραση, την αίσθηση, την κίνηση και την ομιλία σας.

 

Παραδείγματα αυτών των προβλημάτων περιλαμβάνουν:

 

• δυσκολία να μιλήσετε καθαρά
• αίσθημα τσιμπήματος ή μυρμηγκιάσματος στο πρόσωπο, τα χέρια ή τα πόδια σας
• να βλέπετε σχήματα, φωτεινές λάμψεις ή φωτεινά σημεία
• προσωρινή απώλεια της όρασής σας

Η επόμενη φάση είναι γνωστή ως φάση επίθεσης. Αυτή είναι η πιο οξεία ή σοβαρή από τις φάσεις, όπου εμφανίζεται ο πραγματικός πόνος της ημικρανίας. Σε ορισμένους ανθρώπους, αυτή η φάση μπορεί να επικαλύπτεται ή να συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας αύρας. Τα συμπτώματα της φάσης επίθεσης μπορεί να διαρκέσουν από ώρες έως ημέρες. Τα συμπτώματα της ημικρανίας μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

 

Ορισμένα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• αυξημένη ευαισθησία στο φως και τον ήχο
• ναυτία
• ζάλη ή αίσθημα λιποθυμίας
• πόνος στη μία πλευρά του κεφαλιού σας, είτε στην αριστερή είτε στη δεξιά πλευρά, είτε μπροστά είτε πίσω, είτε στους κροτάφους σας
• παλλόμενος πόνος στο κεφάλι
• εμετός

Σχετικές πηγές:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/migraine-headache/symptoms-causes/syc-20360201
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25954496/

Τι προκαλεί κρίσεις ημικρανίας;

Οι ερευνητές δεν έχουν εντοπίσει μια οριστική αιτία για την ημικρανία. Αλλά εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η πάθηση οφείλεται σε “ανώμαλη” εγκεφαλική δραστηριότητα που επηρεάζει τη νευρική σηματοδότηση, καθώς και τις χημικές ουσίες και τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο.

Υπάρχουν επίσης πολλοί παράγοντες που ενδεχομένως συμβάλλουν στην εμφάνιση της ημικρανίας και αναφέρονται συνεχώς, μεταξύ των οποίων:

• έντονα φώτα
• έντονη ζέστη ή άλλες ακραίες καιρικές συνθήκες
• αφυδάτωση
• αλλαγές στη βαρομετρική πίεση
• ορμονικές μεταβολές σε άτομα, κυρίως γυναίκες, με χαρακτηριστικές διακυμάνσεις των οιστρογόνων και της προγεστερόνης κατά την έμμηνο ρύση, την εγκυμοσύνη ή την εμμηνόπαυση
• υπερβολικό στρες
• δυνατοί ήχοι
• έντονη σωματική δραστηριότητα
• παράλειψη γευμάτων
• αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου
• χρήση ορισμένων φαρμάκων, όπως αντισυλληπτικά από το στόμα
• ασυνήθιστες μυρωδιές
• ορισμένα τρόφιμα
• κάπνισμα
• χρήση αλκοόλ
• ταξίδια

Εάν εμφανίσετε κρίση ημικρανίας, ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να κρατάτε ημερολόγιο πονοκεφάλου. Η καταγραφή του τι κάνατε, τι τρόφιμα φάγατε και ποια φάρμακα πήρατε πριν ξεκινήσει η κρίση ημικρανίας μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε τους παράγοντες που πιθανόν την πυροδοτούν.

Θεραπεία ημικρανίας

Η ημικρανία δεν θεραπεύεται, αλλά ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τις κρίσεις ημικρανίας, δίνοντάς σας τα τρόπους  για να αντιμετωπίζετε τα συμπτώματα όταν εμφανίζονται, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερες κρίσεις γενικότερα. Η θεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει να γίνει η ημικρανία πιο ήπια.

Πρέπει να θυμόμαστε πως η ημικρανία είναι κάτι περισσότερο είναι μια νευρολογική πάθηση που μπορεί να προκαλέσει πολλαπλά συμπτώματα όπως αναφέραμε παραπάνω.

Φάρμακα για την ημικρανία

Τα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε για την πρόληψη της ημικρανίας είτε για την αντιμετώπισή της όταν αυτή εκδηλωθεί. Ενδέχεται να μπορείτε να ανακουφιστείτε με φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή. Αλλά αν τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (OTC) δεν είναι αποτελεσματικά, ο γιατρός σας ενδέχεται να σας συνταγογραφήσει άλλα φάρμακα.

Η σοβαρότητα της ημικρανίας σας και τυχόν άλλες παθήσεις της υγείας σας θα καθορίσουν ποια θεραπεία είναι κατάλληλη για εσάς.

Τα φάρμακα που λαμβάνονται αμέσως μόλις υποψιαστείτε ότι έρχεται κρίση ημικρανίας – περιλαμβάνουν:

• ΜΣΑΦ: Αυτά τα φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη ή η ασπιρίνη, χρησιμοποιούνται συνήθως σε ήπιες έως μέτριες κρίσεις που δεν περιλαμβάνουν ναυτία ή έμετο.
• Τριπτάνες: Αυτά τα φάρμακα, όπως η σουματριπτάνη, η ελετριπτάνη και η ριζατριπτάνη, είναι συνήθως η πρώτη γραμμή άμυνας για τα άτομα που έχουν νευρικό πόνο ως σύμπτωμα των κρίσεων ημικρανίας τους.
• Αντιεμετικά: Αυτά τα φάρμακα, όπως η μετοκλοπραμίδη, η χλωροπρομαζίνη και η προχλωρπεραζίνη, χρησιμοποιούνται συνήθως μαζί με ΜΣΑΦ για να βοηθήσουν στη μείωση της ναυτίας.
• Αλκαλοειδή ερυσιβώδους πυρετού: Αυτά τα φάρμακα, όπως το Migranal και το Ergomar, δεν συνταγογραφούνται τόσο συχνά και συνήθως προορίζονται για άτομα που δεν ανταποκρίνονται σε τριπτάνες ή αναλγητικά.

Τα προληπτικά φάρμακα – που συνταγογραφούνται σε άτομα των οποίων οι κρίσεις ημικρανίας μπορεί να είναι εξουθενωτικές ή συμβαίνουν περισσότερες από τέσσερις φορές το μήνα – λαμβάνονται μία φορά την ημέρα ή κάθε 3 μήνες μέσω ένεσης.

Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν:

• Αντιυπερτασικά: Αυτά τα φάρμακα συνταγογραφούνται για την υψηλή αρτηριακή πίεση και μπορούν επίσης να βοηθήσουν στις κρίσεις ημικρανίας. Οι β-αναστολείς και οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης (καντεσαρτάνη) είναι μερικά παραδείγματα αντιυπερτασικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της ημικρανίας.
• Αντισπασμωδικά: Ορισμένα φάρμακα κατά των σπασμών μπορεί επίσης να είναι σε θέση να προλάβουν τις κρίσεις ημικρανίας.
• Αντικαταθλιπτικά: Ορισμένα αντικαταθλιπτικά, όπως η αμιτριπτυλίνη και η βενλαφαξίνη, μπορεί επίσης να είναι σε θέση να προλάβουν τις κρίσεις ημικρανίας.
• Μπότοξ: Οι ενέσεις μπότοξ χορηγούνται στους μύες του κεφαλιού και του λαιμού κάθε 3 μήνες.
• Θεραπείες με πεπτίδια που σχετίζονται με το γονίδιο της καλσιτονίνης: Αυτές οι θεραπείες χορηγούνται είτε μέσω ένεσης είτε μέσω ενδοφλέβιας χορήγησης και λειτουργούν για την πρόληψη της εκδήλωσης κρίσης ημικρανίας.

Πυροδοτήσεις ημικρανίας

Ορισμένα τρόφιμα ή συστατικά τροφίμων μπορεί να πολύ πιο πιθανό να πυροδοτήσουν μια κρίση ημικρανίας σε σχέση με άλλα.

 

Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• αλκοόλ
• ποτά με καφεΐνη
• τροφικά πρόσθετα, όπως νιτρικά άλατα (συντηρητικό σε αλλαντικά), ασπαρτάμη (τεχνητή ζάχαρη) ή γλουταμινικό μονονάτριο (MSG)
• αφυδάτωση
• τυραμίνη, η οποία εμφανίζεται φυσικά σε ορισμένα τρόφιμα

Η τυραμίνη αυξάνεται επίσης όταν τα τρόφιμα υφίστανται ζύμωση ή παλαίωση. Σε αυτά περιλαμβάνονται τρόφιμα όπως ορισμένα παλαιωμένα τυριά, το ξινολάχανο και η σάλτσα σόγιας. Όμως, οι τρέχουσες έρευνες εξετάζουν πιο προσεκτικά το ρόλο της τυραμίνης στις ημικρανίες, καθώς μπορεί να μην είναι τόσο μεγάλος εκλυτικός παράγοντας όσο νομίζαμε προηγουμένως.

Άλλοι εκλυτικοί παράγοντες κρίσεων ημικρανίας μπορεί να είναι ποικίλοι και να φαίνονται τυχαίοι:

• ορμονικοί εκλυτικοί παράγοντες σε γυναίκες
• το άγχος
• ανησυχία
• ενθουσιασμός
• κακή ποιότητα ύπνου
• έντονη άσκηση (αν δεν την κάνετε συχνά)
• έντονα φώτα
• αλλαγές στο κλίμα
• φάρμακα θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης

Η τήρηση ημερολογίου για το πότε εκδηλώνονται οι κρίσεις ημικρανίας σας μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε τους προσωπικούς σας εκλυτικούς παράγοντες.

Σχετικές πηγές:
https://www.healthline.com/health/migraine/triggers
https://www.medicalnewstoday.com/articles/148373

Πρόληψη της ημικρανίας

Εάν έχετε διαγνωστεί με ημικρανία, υπάρχουν μερικές επιλογές που μπορούν να σας βοηθήσουν να αποτρέψετε μια κρίση ημικρανίας. Ορισμένες μπορεί να λειτουργούν καλύτερα για εσάς από άλλες:

• Μάθετε τα τρόφιμα, τις μυρωδιές και τις καταστάσεις που πυροδοτούν τις κρίσεις ημικρανίας σας και αποφύγετε αυτά τα πράγματα όταν είναι δυνατόν.
• Μείνετε ενυδατωμένοι. Η αφυδάτωση μπορεί να οδηγήσει τόσο σε ζάλη όσο και σε πονοκεφάλους.
• Αποφύγετε την παράλειψη γευμάτων όταν είναι δυνατόν.
• Επικεντρωθείτε στην ποιότητα του ύπνου. Ένας καλός νυχτερινός ύπνος είναι σημαντικός για τη συνολική υγεία.
• Σταματήστε το κάπνισμα.
• Βάλτε ως προτεραιότητα τη μείωση του στρες στη ζωή σας.
• Επενδύστε χρόνο και ενέργεια στην ανάπτυξη τεχνικών χαλάρωσης.
• Ασκηθείτε τακτικά. Η άσκηση έχει συνδεθεί με τη μείωση των επιπέδων άγχους.

Διατροφή και ημικρανία

Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν πονοκέφαλο κάποιες φορές. Ωστόσο για τα άτομα με ημικρανία, ο πόνος μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρός και να εμφανίζεται με άλλα συμπτώματα.

Υπολογίζεται ότι 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν κρίσεις ημικρανίας, γεγονός που την καθιστά τη δεύτερη κύρια αιτία αναπηρίας παγκοσμίως.

Πρόσφατες μελέτες και έρευνες υποδεικνύουν ότι τα τρόφιμα και η διατροφή μπορεί να παίζουν ρόλο στη διαχείριση της ημικρανίας. Κάνοντας αλλαγές στη διατροφή σας μπορεί να βοηθήσετε στην πρόληψη των κρίσεων ημικρανίας ή στη μείωση της συχνότητάς τους.

Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8904749/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560787/

Ποια τρόφιμα και ποτά είναι καλά για την ημικρανία;

Ορισμένα τρόφιμα και ροφήματα ενδέχεται να βοηθήσουν στην πρόληψη των κρίσεων ημικρανίας καθώς περιέχουν μεγάλες ποσότητες μετάλλων, βιταμινών και λιπαρών οξέων που μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη της ημικρανίας.

 

Ακολουθεί ένας κατάλογος με αυτά που μπορείτε να προσθέσετε στη διατροφή σας:

• Τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο: Έρευνα σε γυναίκες δείχνει ότι το μαγνήσιο μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από την ημικρανία. Οι τροφές που είναι πλούσιες σε μαγνήσιο περιλαμβάνουν τα σκούρα φυλλώδη λαχανικά, το αβοκάντο και τον τόνο.
• Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα: Η έρευνα δείχνει ότι η αύξηση στην κατανάλωση τροφών πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με ημικρανία. Οι τροφές που είναι πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα περιλαμβάνουν ψάρια, όπως το σκουμπρί και ο σολομός, σπόροι και ξηροί καρποί.
• Κετογονική δίαιτα: Μπορεί να μην είναι κατάλληλη για όλους, αλλά η έρευνα δείχνει ότι η δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων τύπου κέτο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των κρίσεων ημικρανίας σε σύγκριση με μια τυπική δίαιτα. Αυτό σημαίνει κατανάλωση τροφίμων που είναι χαμηλά σε υδατάνθρακες και υψηλά σε λιπαρά και πρωτεΐνες όπως θαλασσινά, μη αμυλούχα λαχανικά και αυγά.

Ωστόσο πρέπει να είστε προσεκτικοί. Ορισμένες τροφές που είναι φιλικές προς την κετο-διατροφή μπορεί να πυροδοτήσουν κρίσεις ημικρανίας. Πάντα να μιλάτε με έναν γιατρό ή έναν διαιτολόγο πριν ξεκινήσετε μια δίαιτα κετό, καθώς υπάρχουν κίνδυνοι.

• Νερό: Η σωστή και επαρκής ενυδάτωσης μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της ημικρανίας και στη μείωση των συμπτωμάτων, καθώς η αφυδάτωση μπορεί να αποτελέσει πυροδοτικό παράγοντα ημικρανίας. Ορισμένα τσάγια μπορεί επίσης να έχουν πρόσθετα οφέλη, όπως μείωση της ναυτίας ή των συμπτωμάτων πονοκεφάλου.

Ορισμένες αλλαγές στις διατροφικές σας συνήθειες μπορεί επίσης να βοηθήσουν, όπως ο περιορισμός του αλατιού και των κορασμένων λιπαρών ή η δοκιμή μιας χαμηλής διατροφής χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη.  Το Εθνικό Ίδρυμα Κεφαλαλγίας headaches.org προτείνει επίσης να δοκιμάσετε μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε τυραμίνες. Ο ιστότοπός τους διαθέτει λεπτομερή κατάλογο με το τι πρέπει να τρώτε και τι να αποφεύγετε.

Η αποφυγή των επεξεργασμένων τροφίμων υπέρ των ολικών, μη επεξεργασμένων τροφίμων είναι γενικά καλή συμβουλή για όλους, αν και είναι δύσκολο να αποφύγετε εντελώς τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Αν θεωρείτε ότι πρόσθετα όπως τεχνητά αρώματα, γλυκαντικά ή συντηρητικά αποτελούν για εσάς εκλυτικό παράγοντα ημικρανίας, προσπαθήστε να τα αποφεύγετε στο μεγαλύτερο μέρος της διατροφής σας.

Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://ajemjournal-test.com.marlin-prod.literatumonline.com/article/S0735-6757(20)30827-5/fulltext
https://www.plefa.com/article/S0952-3278(18)30072-3/fulltext
https://headachejournal.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/head.12952
https://headaches.org/low-tyramine-diet-for-migraine/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31691193/

Συμπληρώματα διατροφής και ημικρανία

Υπάρχουν μια σειρά από βιταμίνες μέταλλα και ιχνοστοιχεία σε συμπλήρωμα διατροφής που ενδέχεται να έχουν προληπτική δράση στην εμφάνιση της ημικρανίας αλλά και στη μείωση της έντασης και της διάρκειας των συμπτωμάτων όταν αυτά εκδηλωθούν.

Ωστόσο η προληπτική λήψη τους θα πρέπει πρώτα να συζητηθεί με τον επιβλέποντα γιατρό ώστε να καθορίσει ποια και σε τι ποσότητες μπορούν να χρησιμοποιηθούν, παράλληλα με κάποια φαρμακευτική αγωγή.

Η ομάδα της Healthia διαθέτει μια σειρά από εξειδικευμένα συμπληρώματα διατροφής και φόρμουλες υγείας όπως μαγνήσιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ωμέγα 3 ωφέλιμα λιπαρά και COQ-10 που έχουν ευεργετική δράση στην αντιμετώπιση της ημικρανίας.